ERZURUMLU İBRAHİM HAKKI’NIN TECVÎDÜ’L-ḲUR’ÂN Bİ LİSÂNİ’L-‘ARABÎ İSİMLİ RİSALESİ: TAHKİK VE TAHLİL

Murat Akkuş

Bu çalışmada 18. Yüzyılda 1703-1780 yılları arasında yaşamış, Türkçe, Arapça ve Farsça olmak üzere üç dilde birçok eser vermiş, Tillo’nun yetiştirmiş olduğu çok yönlü, büyük İslâm âlimlerinden Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın (ö. 1194/1780) Tecvîdü’l-Ḳur’ân bi Lisâni’l-‘Arabî isimli risalesi ele alınmıştır. Harflerin mahreç ve sıfatlarına uymak suretiyle Kur’ân’ın güzel okunmasını öğreten tecvid ilmiyle ilgili olan risalenin Türkiye kütüphanelerinde tespit edilen sekiz adet el yazma nüshası bulunmaktadır. Nüshalardan üçü Erzurum’da yazılan Mecmû‘atü’l-me‘ânî’de, üçü ‘Urvetü’l-İslâm’da biri de Mecmû ...Daha fazlası

Yakın Dönem Şark Alimleri-1 (MOLLA CEMİL GÜZEL EL KÜRBEYTİ)

Mehmet Nezir Esin

Abdulkâhir e l Bağdâdî’nin Usulü’d d în Adlı Eserinde Çocukların İmanı Meselesi

Mehmet Taşdelen

İslâm inanç sisteminin ana konularından biri imandır. İman, temel anlamda Allah’ın Hz. Peygamber aracılığıyla gönderdiği her şeyi kalp ile tasdik etmektir. İmana muhatap olan kimseye sorumluluk sahibi yani mükellef denir. Dini bir emirle muhatap olmanın çeşitli merhaleleri bulunmaktadır. Teklifin yapıldığı muhatabın durumunun uygunluğu anlamında ehliyetli olması gerekir. Ehliyeti; temyiz, bulûğ ve rüşd olmak üzere üç temel kavramla ifade etmek mümkündür. İlk kavramdan üçüncüsüne doğru ehliyetin kemâle erdiği anlamında tam ehliyetli olan muhatap tüm dini emirleri ve ibadetleri yerine getirmekle ...Daha fazlası

Baha Tevfik'te Din ve Tanrı Problemi

1884-1914 yılları arasında yaşamış olan Baha Tevfik, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş döneminde yetişmiş olan önemli düşünürlerden birisidir. Baha Tevfik, dinin insan tarafından meydana getirilmiş bir kurum olduğunu ileri sürerek, dinin kökenini insan psikolojisine ve topluma indirger. Düşünür, bilimin dinin aleyhine geliştiği ve bilimin ilerlemesiyle dinî inançların yaşama alanının gitgide daralmakta olduğu görüşündedir. O’na göre ebediyen yaşamak fikri, bedensel diriliş ve Âhiret inançlarını meydana getirmiştir. Ancak bu inançların insanın acziyetini gidermede yetersiz kalmaları üzerine, insa ...Daha fazlası

Kelâmda Aklın Fonksiyonel Değeri

Mehmet Taşdelen

Bu çalışmada akıl-nakil arasındaki ilişkiyi ifade etmek amacıyla aklın fonksiyonel/işlevsel değerine kelâm ilmi açısından değinilmiştir. Kelamcıların, aklın kullanılma alanına nasıl baktıklarına ve nakil karşısında aklı nereye yerleştirdiklerine ilişkin görüşlerine yer verilerek bu konu hakkındaki yaklaşımları ortaya konmaya çalışılmıştır. Öncelikle aklın anlam alanı ile ilgili kavramsal çerçevede tanımlar yapılmış ardından Kur’an ve hadiste kullanımına değinilmiştir. Daha sonra da kelâm ekolleri açısından değerlendirilmesine geçilmiştir. Akla nassı yorumlama yetkisi vermesiyle kelam metodunu ...Daha fazlası

İmam Mâtürîdî’de Ülü’l-emr Kavramı

Mehmet Taşdelen

Bu makalede İslâm düşünce tarihinin önemli konuları arasında yer alan “ülü’l-emr”in İmam Mâtürîdî (ö. 333/944) tarafından nasıl anlaşıldığı ortaya konulmaktadır. Bu kelimenin ne anlama geldiği, kimleri kapsadığı, şartlarının neler olması gerektiği ve ülü’l-emre itaatin sınırı ile ilgili çeşitli görüşler verilerek İmam Mâtürîdî’nin de ülü’l-emr kavramına yaklaşımı amaç olarak ortaya konmaya çalışılmaktadır. Mâtürîdî, kendisinden önce verilen anlamları kabul etmesinin yanında umerâ ve daha çok ulemâ anlamı üzerinde yoğunlaşmaktadır. Mâtürîdî, bu görevi yapacak olanın ehl-i takvâ, ehl-i istinbat ...Daha fazlası

MU’TEZİLE’DE ŞEFAAT ANLAYIŞI

Mehmet Taşdelen

Şefaat, âhirette günahkâr mü‟minlerin affedilmesi, günahı olmayanların daha yüksek derecelere erişmeleri için peygamberlerin, dua etmeleri ve günahlarının bağışlanmasını istemeleri demektir. Öldükten sonra günahkâr olan insanların şefaate nail olacakları tartışmalıdır. Çalışmamızda Mu‟tezile mezhebinin şefaate bakış tarzını vermeye çalıştık. Mu‟tezile, şefaatin, günahların bağışlanması şeklinde anlaşılmasını kabul etmemektedir. Onlara göre şefaat; mü‟min için cennette makamın yükseltilmesidir. Bunun dışındaki şefaat anlayışları Mu‟tezile‟nin tevhid, va‟d ve‟lvaid ve adalet prensiplerine aykırı ...Daha fazlası

Hamîdiyye Akâidi

Mirkatü'l-Ulum ve's Sirru'l-Maktûm

Üniversite Öğrencilerinde Yaşam Amacı Alt Boyutları ve Dindarlık İlişkisi

Şeyma Monis

Araştırmanın temel problemini Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde farklı fakültelerde öğrenim gören öğrencilerin yaşam amacı ve dindarlık düzeyleri arasındaki ilişki oluşturmaktadır. Araştırmada, yaşam amacı alt boyutlarından kişisel gelişim, maddi kazanç, fiziksel görünüm, sosyal sorumluluk ve bireysel farkındalık ile dindarlık arasındaki ilişkinin incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada aynı zamanda katılımcıların demografik özellikler ile (cinsiyet, öğrenim görülen fakülte ve algılanan akademik başarı düzeyi) yaşam amacı alt boyutları arasında bulunan ilişki de tespit edilmiştir. Örnekle ...Daha fazlası

MÂTÜRÎDÎ’NİN DÜŞÜNCESİNDE EMRİ Bİ’L-MA’RÛF VE NEHYİ ANİ’L-MÜNKER’İN ANLAŞILMA ŞEKLİ

Mehmet Taşdelen

Bu çalışmamızda, emri bi’l-ma’rûf ve nehyi ani’l-münkerin İmam Ebû Mansur Mâtürîdî tarafından nasıl ele alındığı irdelenmeye çalışıldı. Ma’rûf, her türlü iyiliği, münker ise her türlü kötülüğü kapsamaktadır. İyiliğin işlenmesini teşvik ve kötülüğün de engellenmesi, İslâm düşünce tarihinde her zaman üzerinde önemle durulan bir ilke olmuştur. Bu ilkeyi ilk defa mezhebî anlamda yorumlayanlar Hâricîler olmuştur. Onlar bunu yaparken genel metodları olan sert ve katı yöntemi burada da kullanmış ve hiç tasvip edilmeyen neticelere sebep olmuşlardır. Mu’tezile de bu ilkeyi aslî beş prensibi arasında sa ...Daha fazlası

Âyetler Işığında İnanç Açısından Reenkarnasyon

Mehmet Taşdelen

Tenâsüh diğer adıyla reenkarnasyonun varlığı çok eskilere dayanan bir düşünce ve inanış şeklidir. Bu düşüncenin eski Yunanlılarda olduğu gibi özellikle de Hint yarımadası ve çevresinde yayıldığı görülmektedir. İslâm toplumlarında ise bazı marjinal grup ve kişiler tarafından savunulmaktadır. Bunun dışında İslâmın geneli tarafından kabul görmeyip reddedilmektedir. Bu çalışmada, reenkarnasyonu savunanlar her ne kadar bir kısım âyetleri delil getirmeye çalışsalar da bunun doğru olmadığı getirdikleri bu âyetlerden yola çıkılarak ispat edilmektedir. Ayrıca bu çalışmada reenkarnasyon inancının, Allah ...Daha fazlası